SR Tech
Koszyk
Zamknij
Kontynuuj zakupy ZAMAWIAM
suma: 0,00 zł
Ulubione produkty
Lista ulubionych jest pusta.

Wybierz coś dla siebie z naszej aktualnej oferty lub zaloguj się, aby przywrócić dodane produkty do listy z poprzedniej sesji.

Szukaj
Oferta

Promieniowanie jonizujące - rodzaje, skutki, zastosowanie

blog SRTech

Promieniowanie jonizujące to powszechnie występujące zjawisko, które co istotne w nadmiarze szkodzi. Na czym polega? Jak powstaje i gdzie występuje? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  1. Czym jest promieniowanie jonizujące?
  2. Jak powstaje i gdzie występuje promieniowanie jonizujące?
  3. Jak zmierzyć promieniowanie jonizujące (radioaktywność)?
  4. Promieniowanie jonizujące - wpływ na ludzi i urządzenia
  5. Katastrofy atomowe

 

Czym jest promieniowanie jonizujące?

Promieniowanie jonizujące to powszechnie występujące zjawisko, które zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) stanowi rodzaj energii uwalnianej przez atomy i przemieszczającej się w postaci fal elektromagnetycznych (promieniowanie gamma lub promieniowanie rentgenowskie) lub cząstek (neutrony, promieniowanie beta lub alfa). Mierzy się ją wykorzystując dozymetry, czyli tzw. liczniki Geigera. Co istotne, promieniowanie jonizacyjne to zjawisko, którego nie da się uniknąć ponieważ jest efektem nie tylko działalności człowieka, ale pochodzi także ze źródeł naturalnych.

Promieniowanie jonizujące może przybierać dwie formy:

  • Bezpośrednia – jako strumień naładowanych cząstek, np. promieniowanie alfa (α) i beta (β).

  • Pośrednia – jak w przypadku promieniowania gamma (γ), które jonizuje materię poprzez inne oddziaływania.

Zdolność tego promieniowania do przenikania przez różne materiały zależy od jego rodzaju i energii. Na przykład, promieniowanie gamma charakteryzuje się bardzo wysoką przenikliwością, co sprawia, że znajduje szerokie zastosowanie w medycynie i przemyśle.

 

Strefa radioaktywna

 

Jak powstaje i gdzie występuje promieniowanie jonizujące?

Promieniowanie jonizujące to jak wspomniano rodzaj energii uwalnianej przez atomy. Jest to efekt promieniotwórczości, czyli spontanicznego rozpadu atomów. Nazywa się je radionuklidami, a termin ten odnosi się do niestabilnych pierwiastków, które na skutek rozpadu emitują promieniowanie jonizujące. W efekcie występuje ono zarówno naturalnie w przyrodzie (źródłem jest gleba, powietrze i woda), jak i jako efekt uboczny działalności człowieka, czyli między innymi przy wytwarzaniu energii jądrowej. W tym miejscu warto także podkreślić, że człowiek nieustannie poddawany jest promieniowaniu jonizującemu, które jest wytwarzane przez różnego rodzaju urządzenia, a przykładem może być lodówka, bramka na lotnisku, czy aparat rentgenowski.

Promieniowanie to otacza nas na co dzień. Źródła promieniowania jonizującego dzielą się na:

  • Naturalne promieniowanie jonizujące – promieniowanie kosmiczne, radon, pierwiastki promieniotwórcze w skorupie ziemskiej.

  • Sztuczne promieniowanie jonizujące – aparaty rentgenowskie, reaktory jądrowe.

 

Promieniowanie jonizujące

 

Co istotne, poziom napromieniowania jest w tym przypadku naprawdę niewielki, a około 75% dawki promieniowania jonizującego przyjmowanej przez ludzi pochodzi ze źródeł naturalnych. Warto również wiedzieć, że jego nasilenie w poszczególnych regionach świata jest różne, co sprawia, że np. w Iranie poziom promieniowania jonizującego jest przeszło 200 razy większy niż w Polsce.

 

Jak zmierzyć promieniowanie jonizujące (radioaktywność)?

Poziom radioaktywności może zostać zmierzony specjalnym urządzeniem pomiarowych. Takie mierniki to dozymety lub liczniki Geigera-Mullera. Dobrej jakości licznik Geigera musi mieć konstrukcję opartą na tubie Geigera. Wiarygodny pomiar promieniowania przez telefon komórkowy jest niemożliwy. Liczniki Geigera powinny być odpowiednio kalibrowane fabrycznie. 

 

Licznik Geigera Soeks NEO

Miernik promieniowania jonizującego SOEKS NEO

 

Zastosowanie promieniowania jonizującego

Mimo potencjalnych zagrożeń, promieniowanie jonizujące znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach:

  • Medycyna – radioterapia, diagnostyka obrazowa.

  • Przemysł – energetyka jądrowa, badania materiałowe.

  • Nauka – badania nad promieniowaniem, rozwój technologii.

Zrozumienie charakterystyki, rodzajów i skutków promieniowania jonizującego jest kluczowe, aby móc bezpiecznie i efektywnie z niego korzystać.

 

Skutki promieinowania jonizującego

Promieniowanie jonizujące niesie ze sobą pewne ryzyko. Może uszkadzać DNA, co z kolei prowadzi do:

  • Mutacji – zmiany w strukturze genetycznej komórek.

  • Nowotworów – rozwój komórek rakowych.

  • Śmierci komórek – zniszczenie komórek organizmu.

Skutki te mogą być:

  • Deterministyczne – np. rumień, martwica.

  • Stochastyczne – np. nowotwory, mutacje genetyczne.

 

Promieniowanie - wpływ na ludzi

 

Promieniowanie jonizujące - wpływ na ludzi i urządzenia

Jakie są zdrowotne skutki promieniowania jonizującego? Promieniowanie jonizujące ma negatywny wpływ zarówno na ludzi, czego efektem może być choroba popromienna. W związku z tym bardzo ważną kwestią jest świadomość tego, że w przypadku wystąpienia zagrożenia promieniowaniem należy bezzwłocznie oddalić się z miejsca jego działania. Czym dłuższa ekspozycja na promieniowanie tym poważniejsze mogą być bowiem jego skutki, które w najgorszym wypadku doprowadzą do śmierci. Z całą pewnością negatywnie wpływają również na ludzkie zdrowie, a skutki w tym przypadku dzieli się na deterministyczne i stochastyczne. Te pierwsze pojawiają się po przekroczeniu określonego poziomu promieniowania (np. rumień), a te drugie mogą ujawnić się dopiero po wielu latach od ekspozycji na promieniowanie jonizujące (np. nowotwory). Warto również wiedzieć, że promieniowanie jonizujące negatywnie wpływa także na urządzenia elektroniczne, które w przypadku długotrwałej ekspozycji mogą ulec poważnemu uszkodzeniu lub działać nieprawidłowo.

Zdrowotne skutki promieniowania jonizującego i jego efekty uboczne promieniowania takie jak nowotwory i mutacje genetyczne, mogą wystąpić losowo, bez określonej dawki progowej. Oznacza to, że nawet niewielka ilość promieniowania może potencjalnie prowadzić do takich efektów, choć prawdopodobieństwo ich wystąpienia wzrasta wraz z dawką. Wynikają one z przypadkowych uszkodzeń DNA, które mogą prowadzić do niekontrolowanego wzrostu komórek, co jest charakterystyczne dla nowotworów.

Choroba popromienna to zespół objawów klinicznych wywołanych przez wysokie dawki promieniowania jonizującego, które prowadzą do uszkodzeń komórek i tkanek. Może być spowodowana różnymi rodzajami promieniowania, w tym alfa, beta i gamma, zwłaszcza w przypadku skażenia wewnętrznego. Objawy choroby popromiennej obejmują:

  • nudności,

  • wymioty,

  • zmęczenie,

  • uszkodzenia narządów wewnętrznych (w cięższych przypadkach).

 

Katastrofy atomowe

 

Katastrofy atomowe

Opisaliśmy największe katastrofy atomowe. O Fukushimie i Czarnobylu wiedzą wszyscy, ale incydentów związanych z promieniowanie jonizującym było znacznie więcej. Niektóre z nich miały znaczące konsekwencje, wiązały się dużą ilością ofiar, ale w wielu przypadkach na szczęście udało się zapobiec skażeniu radioaktywnemu na dużą skalę. Oto one:

 

Podsumowując należy stwierdzić, że promieniowanie jonizujące to powszechne, a zarazem groźne zjawisko, ponieważ efektem nadmiernej ekspozycji może być choroba popromienna. W związku z tym przydatny staje się licznik Geigera, który pozwoli samodzielnie zmierzyć poziom promieniowania, a co za tym idzie zdiagnozować ewentualne zagrożenie. 

Holder do góry
Szablon Shoper Modern 3.0™ od GrowCommerce
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl